Gespreksleider Erik Peekel gaf het woord aan Manouk Staal van Programma Aardgrasvrije Wijken (PAW) om uitleg te geven over de Gemeentereis. “Bij het aardgasvrij maken doorloop je 4 belangrijke fases: verkennen, voorbereiden, uitvoeren en monitoren, en nazorg. Per fase bieden we gemeenten kennisproducten die ze op dat moment kunnen gebruiken. Dat kunnen bijvoorbeeld stappenplannen, rapporten of handleidingen zijn.” De kennisproducten zijn continu in ontwikkeling op basis van de ervaringen die gemeenten opdoen.
Bewoners betrekken
Binnen PAW zijn tientallen proeftuinen benoemd. Een daarvan is Zilverkamp, een wijk in de gemeente Lingewaard met voornamelijk grondgebonden woningen uit de jaren ’60 en ’70. Projectleider Irmy Bran van de gemeente heeft eerder al ervaring opgedaan met bewoners bij proeftuinen in Eindhoven. “Belangrijk is om hen te betrekken voordat de keuze voor een bepaalde oplossing is gemaakt. Vervolgens moet het proces om tot een keuze te komen duidelijk zijn. Communicatie en timing zijn essentieel om een project niet met een weerstand te laten beginnen.”
Belangen en drijfveren
Het idee in Lingewaard is om bewoners achter de plannen voor een aardgasvrije wijk te krijgen. Zo is de bewonerscoöperatie samen met de woningcorporatie en de gemeente vertegenwoordigd in de stuurgroep die de uiteindelijke besluiten neemt over de plannen van het projectteam. “Samen met de bewonerscoöperatie willen we een grotere groep wijkbewoners betrekken, we willen het echt met de mensen doen. Voor de conversie scheelt het heel veel wie de afzender is. Een bewonerscoöperatie wordt als een betrouwbare afzender gezien.” Volgens Bran is het verstandig om de belangen en drijfveren van bewoners te kennen. “Gaat het om geldzorgen, sociale veiligheid? Kijk of je daarmee een koppeling kunt maken of eerst die zorgen weg kunt nemen. Maar negeer dit niet.”
Betonrot als aanleiding
De gemeente Tilburg vond bij een grote VvE een koppeling tussen acute zorgen en een kans om te verduurzamen. In de wijk Quirijnstok staat een galerijflat met 256 koop- en huurappartementen. Het gebouw kampte met betonrot, waardoor voor iedere woning een kostenpost van circa € 8.000 boven het hoofd hing. De gemeente stelde voor om de situatie te verbeteren door er een verduurzamingsproject van te maken. “De VvE heeft een lening afgesloten bij het Nationaal Warmtefonds en met PAW-geld erbij kunnen we een project draaien van € 8,4 miljoen”, zegt Inge van Beek, omgevingsmanager bij de gemeente. Daarmee wordt niet alleen het betonrot aangepakt. Het koken op aardgas wordt beëindigd en er worden een klimaatgevel en zonnepanelen geplaatst. “Het gaat om een gebouwgebonden financiering die de VvE aangaat. Verkoop je je appartement, dan stopt je betalingsverplichting.”
Contact met VvE’s
Als omgevingsmanager gericht op VvE’s is Van Beek bezig om ook met andere VvE’s contact te leggen. “We zijn actief op zoek naar VvE’s die willen weten hoe het traject van verduurzaming loopt.” De gemeente biedt VvE’s een cursus en allerlei handvatten om de verduurzamingsroute te starten. Hoe krijg je VvE’s mee in het verduurzamen van hun gebouwen? “Je moet eerst aan de relatie met VvE’s werken. Deel kennis over elkaars situatie. Waarom heeft iemand een bepaald standpunt?” Ook binnen VvE’s is het een kwestie van wat Van Beek noemt ‘bouwen aan vertrouwen’: “Inventariseer als VvE vooraf met een enquête wat de eigenaar-bewoners bezighoudt, zodat je iedereen daadwerkelijk een stem geeft en weet wat er speelt. Doe je dat niet, dan mis je later in het proces de betrokkenheid en inzet van de mensen.”
Eigen warmtebedrijf
Tot slot kwam de proeftuin Benedenbuurt in Wageningen aan bod. Daar hebben gedreven bewoners een coöperatie gevormd die met de gemeente en een marktpartij een warmtebedrijf hebben opgezet. Bewoners kunnen vervolgens zelf kiezen om klant te worden van hun warmtebedrijf: 80% doet inmiddels mee.
Kijk terug en lees verder
Bekijk hier de uitzending van PAW aan Tafel. Bekijk alvast de filmpjes over de proeftuinen Tilburg en Wageningen. Of lees meer over deze en andere proeftuinen.