Gespreksleider Anne Kunst van Platform 31 leidt deze sessie in goede banen. “Verduurzaming inzetten als middel voor bredere wijkverbetering vraagt om meekoppelen en om integrale oplossingen”, zegt Matthijs Uyterlinde van het Verwey Jonker Instituut. “Die oplossingen moet je zoeken samen met de bewoners. Er is geen blauwdruk voor.”

Uyterlinde beschrijft een aantal lessen vanuit achttien Nederlandse gemeenten, op de dag van het congres gepubliceerd in een bundel. “Het beeld is dat vooruitgang niet altijd goed zichtbaar is”, zegt hij, “maar dat hoort bij transitie. Ten tweede zien we dat het lastig is de bewoners écht te bereiken. Positief is dat veel gemeenten al integraler werken. De tijd is rijp, de seinen staan op groen: er is steeds meer aandacht voor duurzaamheid, energie-armoede en geopolitiek.”

Fouten durven maken

“Transities kennen meerdere fases en duren lang”, stelt Maurice Coen van Neyenrode Business Universiteit. “We zitten nu in de fase waarin we experimenteren: we komen kansen tegen, maar ook drempels. Dat is winst, en dat lijken we weleens te vergeten: er ligt veel druk op professionals om te scoren.” Het doel is niet succes boeken, maar leren, stelt Coen. “We moeten fouten durven en mogen maken, en we moeten ons aanpassen tijdens het project.” 

Dat zegt ook Carin Hemeltjen, manager vastgoed bij woningcorporatie Rentree in Zwolle. “Kijk eens naar wat er wél gelukt is”, zegt ze. “Er zijn soms professionals die de druk niet aankunnen en uit het proces stappen. Wat we nodig hebben zijn bestuurders die onvoorwaardelijke ruimte en dekking geven.”

Slagkracht

Een deelnemer uit het publiek vraagt of programma’s in achterstandswijken wel de meeste winst boeken. “Moet je je niet richten op de villabewoners, die immers het meeste gas gebruiken?” Nee, antwoordt Hemeltjen: “We richten ons op de wijken met de slechtste energielabels. Dat zijn toch vaak de armere wijken. Daar hebben mensen ook relatief de hoogste energierekening, dus is ook sociaal de meeste winst te boeken. En dan is er nog het gebundeld investeringsvermogen in armere wijken, bijvoorbeeld van gemeenten en woningcorporaties. Dan heb je meer slagkracht dan als je alleen werkt in wijken met particulieren.”

De wijk in

De experts benadrukken het belang van lokale kennis: over technische aspecten van de wijk, maar bijvoorbeeld ook over zorgen en spanningen die leven onder bewoners. “Een wijkcoach kan veel verschil maken”, zegt Hemeltjen. “Die is onafhankelijk en benaderbaar, komt bij iedereen en kent de wijk.” Zo’n wijkcoach kan de plannen toelichten en mensen over de streep trekken, vult Nieuwmans aan. “Hij kan duidelijk maken dat je niet iets komt afpakken, maar vooral iets komt brengen”, zegt hij. “En hij haalt kennis op. Er zijn dingen die we zelf nooit bedacht zouden hebben zonder inbreng van de bewoners.”