Als gemeente voer je regie op het vormgeven van aardgasvrije wijken. Om dat succesvol te doen, zijn draagvlak en betrokkenheid van bewoners essentieel. Dit bereik je door aan te sluiten bij huidige ontwikkelingen in de wijk en door in te spelen op de leefwereld van de bewoners. Zo zijn er vaak andere actuele opgaven in de wijk waaraan je jouw opgave voor aardgasvrij kunt koppelen. Denk aan opgaven op het gebied van gezondheid, werkgelegenheid of veiligheid. Opgaven waar je als gemeente niet overal zelf voor aan de lat staat, maar waar je wel slimme verbindingen mee kunt leggen. Door te verbinden zorg je niet alleen voor een succesvollere aanpak aardgasvrije wijken, maar draag je ook bij aan andere belangrijke opgaven in de wijk. Bovendien kies je dan voor een integrale aanpak die aansluit bij werken in de geest van de Omgevingswet. Deze inspiratiesheet laat zien hoe je, op basis van een wijkanalyse, komt tot een succesvolle, verbonden aanpak.

Meerwaarde van een verbonden aanpak

Aardgasvrije wijken verbinden aan andere opgaven is op korte termijn complexer, maar geeft op lange termijn een grotere winst.

• Meer kans op succes
  Bewoners zien op het eerste gezicht waarschijnlijk niet de grote voordelen van aardgasvrij wonen. Maar als tegelijkertijd met deze warmtetransitie andere opgaven en problemen in de wijk aangepakt kunnen worden, vergroot dit het draagvlak voor de aanpak. Dit zorgt voor minder weerstand, minder vertraging in het proces en een grote kans van slagen in praktijk.
• Kwaliteitsimpuls
  Door opgaven aan elkaar te verbinden geef je een enorme kwaliteitsimpuls, zowel sociaal als fysiek, aan de wijken.
• Sterke wijken
  Bij een integrale aanpak zijn vele partijen betrokken. Door deze gezamenlijke aanpak ontstaan nieuwe samenwerkingen en worden bestaande structuren versterkt.
• Gebruik het momentum
  Dat wijken van het aardgas af moeten staat vast. Gebruik dit momentum voor een totale verbetering van de wijken.
• Leervoorbeeld
  Werken in de geest van de Omgevingswet is een enorme omslag. Gebruik de integrale aanpak aardgasvrije wijken als een leervoorbeeld voor je organisatie.

Wijkanalyse stap 1: verbinden binnen de gemeentelijke organisatie

Binnen het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) zijn de acht belangrijkste opgaven benoemd waarop slimme verbindingen gemaakt kunnen worden. Maak eens kennis met collega’s van andere afdelingen die bezig zijn met de wijk die jij aardgasvrij wilt maken. Bespreek waar verbindingen gelegd kunnen worden, waar win-winsituaties te creëren zijn. Hieronder vind je richtinggevende inspiratie.

Als je hebt geïnventariseerd met welke gemeentelijke opgaven je kunt verbinden, vul je jouw analyse aan met bestaande data van de wijk. Denk aan gegevens zoals de verschillende type woningen in de wijk, het opleidingsniveau van de bewoners en hun taalkennis. Waardevolle informatie om tot een integrale aanpak te komen die past bij de wijk aan haar bewoners. 

Wijkanalyse stap 2: verkennen in de wijk

Vul de informatie uit de gemeentelijke organisatie aan met informatie uit de wijk zelf. Hieronder lees je drie manieren om, aanvullend aan elkaar, de wijk te verkennen.

Analyseer de wijk vanuit meerdere brillen

Duik hiervoor in de leefwereld van de bewoners. Maak bijvoorbeeld een wandeling door de wijk en analyseer de wijk vanuit verschillende ‘brillen’:

• Fysieke bril: is er veel natuur? Worden de huizen goed onderhouden?
• Maatschappelijke bril: welke culturen zie je? Zijn er veel hangjongeren?
• Emotionele bril: welke emoties leven er in de omgeving? Welke ontwikkelingen hebben er al plaatsgevonden en maken deze ontwikkeling extra gevoelig?

Deze analyse helpt je om de belangen en standpunten van de bewoners beter te begrijpen.

Breng stakeholders en thema’s in beeld

Breng de relevante stakeholders in de wijk in beeld: Wie zijn de bewoners? Welke (maatschappelijke) organisaties zijn actief in de wijk? Welke bewoners en organisaties hebben veel invloed? En bepaal welke rol zij in de wijkaanpak kunnen hebben. Het model ‘De Ringen van Invloed’ van het CommunicatieRijk helpt je hierbij. Inventariseer ook welke thema’s er leven bij deze stakeholders zodat je hier op in kunt spelen. Waar praten de stakeholders onderling met elkaar over?

Ga in gesprek met mensen die in de wijk wonen en werken

Ga tot slot met mensen in gesprek om daadwerkelijk de verbinding te maken en je analyse te toetsen en aan te vullen. Formuleer antwoorden op vragen als: Wat speelt er in de wijk? Welke belangen hebben de bewoners? Welke verbindingen zijn dus interessant en kansrijk? en Wat zijn kansrijke samenwerkingen? De antwoorden vind je door te spreken met:

• Bewoners; elke wijk is opgebouwd uit allerlei sociale verbanden. Denk daarbij niet alleen aan formele structuren zoals een wijkraad of energie coöperatie, maar ook aan de kapper, de kookclub of de kerk. Bekijk voor meer informatie over verschillende groepen bewoners de handreiking participatie.

• Mensen die in de wijk werken; organisaties die actief zijn in de wijk zoals zorg- en welzijnsorganisaties of hulpdiensten.

Van analyse naar daadkracht: met welke opgave(n) ga je verbinden?

Als je intern verbonden bent en extern verkend hebt, zie je welke opgaven mogelijkheden bieden om slim te verbinden. Let daarbij op dat je voor een wijk niet al teveel opgaven tegelijkertijd aanpakt. Het risico van overvraging ligt dan op de loer en bereid je voor op een lange adem.

Net zo belangrijk als de keuze voor wélke opgave je verbindt aan het aardgasvrij maken, is de timing. Sluit aan op de momenten dat het voor bewoners logisch is.
Merel Ooms, projectleider Platform31