PAW in de Praktijk: Sittard-Geleen

09-06-2021
10635 keer bekeken

In 46 gemeenten wordt binnen proeftuinen gewerkt aan het aardgasvrij maken van een woonwijk, dorp of buurt. Hoe pak je dat aan, een wijk aardgasvrij maken? In deze rubriek gaan we op zoek naar antwoorden.

Dat een wijk aardgasvrij maken niet eenvoudig is, hadden ze bij de gemeente Sittard-Geleen wel verwacht. Tóch dachten ze dat het in Limbrichterveld-Noord sneller zou gaan. Een overhaaste start stuitte op veel vragen en weerstand. Met een ‘dubbele’ communicatie-inzet kreeg de wijk het vertrouwen terug, maar bleek het kostenplaatje allesbepalend. Nu keert het tij en komt het moment nabij dat genoeg bewoners mee willen doen om straks in de hele wijk een warmtenet aan te leggen. “En daar ben ik best trots op”, aldus Rob van Kaldekercken, omgevingsmanager van proeftuin Limbrichterveld-Noord.

Er is warmte genoeg!

De manier waarop de wijk Limbrichterveld-Noord van het aardgas af wil, is met de aanleg van een stadsverwarmingsnet. Een logische keuze, want er is warmte genoeg! De gemeente Sittard-Geleen heeft Chemelot met bedrijven als DSM en Sabic binnen haar stadsgrenzen, chemische industrieën die een hoop overtollige warmte produceren. Jaren voor de start van de proeftuin leefde dan ook al het idee om deze restwarmte uit de industrie te gebruiken voor verwarming van woningen met een warmtenet. “Concreet werd dit pas met de bouw van een revolutionaire biomassacentrale in Sittard, één die regionaal tuin- en snoeiafval in plaats van houtsnippers verbrandt. Een naastgelegen nieuwbouwwijk Hoogveld kon met de restwarmte uit deze centrale worden verwarmd. De gemeente stapte voor de helft in en dat was de start van het duurzame warmtenet Het Groene Net.”

Nu Limbrichterveld van het aardgas af

Een mooi helder uitgangspunt voor de proeftuin: een duurzaam warmtenet uitbreiden naar Limbrichterveld zodat deze bestaande woonwijk van het aardgas af kan. De ambitie lag hoog, met een gewenste dekking van 89% van de wijk. Inmiddels groeide het warmtenet gestaag, met aansluiting van kantoren en sportvoorzieningen, maar het meekrijgen van de particuliere sector met grondgebonden woningen is stukken minder eenvoudig, zegt Rob voorzichtig. “Met het toekennen van de PAW-subsidie na de zomer van 2018 lag er de eis dat we nog dat jaar met de bewoners zouden communiceren. We hebben eind 2018 bewonersbijeenkomsten georganiseerd terwijl we nog maar beperkt inzicht hadden in wat er zou gaan gebeuren, en wat de daadwerkelijke kosten en consequenties voor de particuliere sector en de bewoners zouden zijn.” Rob geeft aan dat de daaropvolgende commotie en tegengeluiden nu nog nawerken. Daarmee heeft hij een belangrijke tip voor andere wijken in de energietransitie: “Communiceer pas met inwoners als er duidelijkheid gegeven kan worden en leg geen verplichtingen op. Anders sta je met 1-0 achter en dat is bijna niet goed te maken.”

Bezint eer ge begint

Rob geeft aan dat hij heel blij is met waar ze nu staan in het proces, maar het begin was lastig. “Je bouwt een financieel construct op, dat ook door de gemeenteraad moet worden goedgekeurd, waarin je bewoners ondersteunt en een deel van de aanleg van het warmtenet vergoedt om het kostendekkend te krijgen.” Dit bleek zo duur voor heel Limbrichterveld, dat de Rijksbijdrage voor de proeftuin alleen voor Limbrichterveld-Noord kon worden aangevraagd. “We moesten tijdens de eerste bewonersbijeenkomst direct een groep inwoners van Limbrichterveld teleurstellen.”

Na een goede inventarisatie van de potentie van de wijk konden ze de bewoners drie opties aanbieden: je besluit om niet mee te doen en ‘aan het aardgas te blijven’; je kiest voor Het Groene Net of je regelt zelf dat je van het aardgas af gaat met bijvoorbeeld een warmtepomp. Als je kiest voor het warmtenet verzorgt stichting Dubbel Duurzaam de klantreis ze voeren een gratis transitiescan uit en geven advies. Het Groene Net regelt de technische aansluiting. Als je van het aardgas af gaat, is er een bijna volledige vergoeding (subsidie) voor het aanschaffen van een elektrische kookplaat, én het isoleren van je woning.

Een groot voordeel bij de overstap naar een warmtenet is dat je bijna de gehele cv-installatie kunt behouden, enkel de ketel moet vervangen worden door een warmtewisselaar. “De € 2.500 eigen bijdrage in de aansluitkosten was voor velen een brug te ver”, zegt Rob. Ondanks extra isolatie, zonder verdere onderhouds- en vervangingskosten voor een nieuwe gasketel en minder of gelijkblijvende verbruikskosten was en bleef er onvoldoende animo voor deelname aan het warmtenet.

Goede communicatie en persoonlijk advies

Nu bleek dat veel landelijke proeftuinen hiermee te maken hadden. Met een extra subsidie van het Rijk voor de proeftuin is met name de communicatie een flink tandje opgeschroefd. “We hebben persoonlijk het contact opgezocht in de wijk, verschillende klankbord- en informatiesessies en rondleidingen georganiseerd. Een website en facebookpagina met het laatste nieuws, energiecoaches die gesprekken voerden en een warmtescan-actie ingezet. Ook stelden we een modelwoning met proefopstellingen open. Hier staan we klaar voor bewoners met advies over subsidies en praktische zaken. En zo kwam bij de bewoners het vertrouwen weer terug!”

Persoonlijk advies is nodig en doeltreffend, aldus Rob. “Bij grote VVE’s, in een grote flat met allemaal woningen die op elkaar lijken, vragen bewoners toch om een individueel advies.” Maar ook elders ging het roer om. “We luisteren naar kritische geluiden van bewoners. Deze bewoners laten we in klankbordgroepen meedenken. Er waren ingenieurs bij die zo diep in de materie zaten dat hun vragen tot bij het Rijk tot bijstellingen hebben geleid”. En ze konden concreet bijdragen: “De klankbordgroep bepaalde op basis van onze longlist een selectie aannemers die wij voordroegen aan de bewoners.”

Hoe de meer persoonlijke aanpak en het vertrouwen in de wijk ook verbeterd waren, de grote aantallen deelnemers aan het warmtenet bleven uit. Corona hielp daarin natuurlijk niet mee. “De echte omslag kwam pas vier maanden geleden met de toekenning van de ISDE-subsidie”, zegt Rob. Het had nog heel wat voeten in de aarde: zo was bijvoorbeeld niet duidelijk of je deze subsidies zogezegd mocht stapelen. Nu ook de € 2.500 eigen bijdrage voor de aansluitkosten wordt vergoed, zijn mensen in grotere getalen bereid deel te nemen. “De uitrol van het warmtenet in de wijk lijkt nu eindelijk in zicht te komen.” Zo blijkt maar weer dat “hoe groen en duurzaam ons ideaal ook is, het komt toch neer op de kosten”, aldus Rob. Het gaat nu echt vooruit, de eerste woningaanpassingen worden gedaan en als het goed is start in het voorjaar de aanleg van het warmtenet. Een resultaat waar Rob trots op is!

Afbeeldingen

X (voorheen Twitter)

Cookie-instellingen