Groei van bewonersinitiatieven

Hoe zorgen we dat iedereen meedoet? Het wordt steeds duidelijker dat het sociale deel van de warmtetransitie een minstens zo grote opgave is als de technisch-economische kant. Hoewel het draagvlak voor aardgasvrij wonen iets is afgenomen, is het aantal bewonersinitiatieven juist gestegen. In 2020 waren in Nederland minstens 77 bewonersinitiatieven bezig met concrete plannen voor een warmteproject, waarvan de overgrote meerderheid zich richt op de kansen voor een lokaal warmtenet. Eén coöperatief warmtebedrijf is al operationeel: Thermo Bello in Culemborg. Bij andere gemeenten zijn ze al aardig op weg in de uitvoering, ligt het ontwerp klaar of wordt nog verkend. De Participatiecoalitie ondersteunt bijna 200 initiatieven om hun rol in de samenwerking met hun gemeente te vinden, en haalt daarbij veel lessen uit de praktijk op.

Van heldere kaders tot andere schaal en waarborgen van zeggenschap

Actieve bewoners en sociale structuren zijn belangrijke succesfactoren voor een warmtetransitie. Het is een van de lessen die de Participatiecoalitie uit de praktijk haalde. Verder blijkt dat een aardgasvrijaanpak waarin een bewonersinitiatief centraal staat, duidelijke voordelen voor de gemeente heeft door de vrijwillige inzet en het vertrouwen winnen bij bewoners. Een duidelijke positie van het bewonersinitiatief in de transitievisie warmte is belangrijk net als duidelijk beleid voor financiering. Het is aan te raden om in te zetten op een gelijkwaardige relatie in de oriëntatiefase. Verder blijkt een goede borging van de positie van bewoners in het besluitvormingsproces essentieel te zijn voor draagvlak. Een belangrijke les tenslotte: warmteprojecten met bewoners aan het roer blijken haalbaar.

Participatiecoalitie

De Participatiecoalitie is een samenwerkingsverband van HIER, de Natuur en Milieufederaties, Energie Samen, Buurkracht en LSA bewoners. Binnen de aardgasvrije wijkaanpak zetten zij zich in voor participatieve aanpak en in het bijzonder om bewonersinitiatieven te versterken. Concreet draagt de Participatiecoalitie bij aan het maken van samenwerkingsafspraken tussen bewonersinitiatieven en gemeenten.

Hier vind je het rapport “Bewonersinitiatief in de warmtetransitie: De Participatiecoalitie deelt 20 lessen uit de praktijk”.